Veilig en gezond werken is enorm belangrijk. Overal, maar vooral in de schoonmaak. Aan de ene kant gaat dat over psychosociale arbeidsbelasting, dus over zaken als ongewenst gedrag of discriminatie. En aan de andere kant over lichamelijke belasting. Maar wat betekent dit voor schoonmaakwerkgevers? Hoe geef je invulling aan veilig en gezond werken? En: welke tools zijn er beschikbaar?
Deze vragen stonden centraal tijdens de open conferentie van brancheorganisatie Schoonmakend Nederland op donderdag 15 april. “Veilig en gezond werken is vreselijk belangrijk, juíst in de schoonmaakbranche. Want dat is een mensenbranche”, trapt Rob Rommelse, directeur van Schoonmakend Nederland, af. “Dit thema raakt iedereen, van werknemer tot werkgever.”
Schoonmaak is risicobranche op gebied van psychosociale arbeidsbelasting
Al snel schuiven de eerste sprekers aan de digitale tafel: Robbert Spaan en Sandra Govers-Kooloos van de Inspectie SZW om te vertellen over het speciale inspectieprogramma voor de schoonmaak. “Het doel is om te zorgen voor gezond, veilig en eerlijk werk. Om uiteindelijk te komen tot bestaanszekerheid voor iedereen”, legt Spaan uit. De focus van dit programma ligt op Psychosociale arbeidsbelasting (PSA), dus zaken als discriminatie, ongewenst gedrag en werkdruk.
De problematiek in de schoonmaak heeft te maken met de vele kwetsbare groepen die hier werkzaam zijn.
Aanleiding hiervoor is het hoge aantal meldingen van werknemers uit de schoonmaakbranche over zaken als discriminatie die bij de inspectie binnenkwamen. Ook bleek uit een nationale enquête onder werknemers dat de schoonmaak een risicobranche is op dit gebied. Spaan: “De problematiek in de schoonmaak heeft te maken met de vele kwetsbare groepen die hier werkzaam zijn. Denk aan mensen met een migratieachtergrond of mensen die uit de langdurige bijstand komen. Maar ook het feit dat er veel vrouwen werkzaam zijn, draagt bij aan het risico. Net als het grote aandeel van parttime medewerkers. Ondanks dat er veel tools vanuit onder meer de RAS beschikbaar zijn, wordt aangegeven dat er geen grip is op de problematiek.”
Inspectie SZW gaat ‘informerend inspecteren’ bij schoonmaakbedrijven
Tijd voor actie dus. Betekent dit dat schoonmaakbedrijven zich moeten voorbereiden op keiharde handhaving en torenhoge boetes van de inspectie SZW? Nee. “Binnen de inspectie kennen we verschillende soorten interventies. Handhavend optreden is daar één voorbeeld van. In 2017 zijn er handhavende inspecties onder schoonmaakbedrijven geweest. Maar uiteindelijk gaat het erom dat we ons doel bereiken en dat onze acties zoveel mogelijk effect hebben. In dit geval denken we dat we met informeren en in gesprek gaan het meeste bereiken.”
De inspectie SZW gaat dit jaar inspecties uitvoeren met een informerend karakter: verkenningsbezoeken In eerste instantie zal er geen handhaving plaatsvinden, tenzij er geen RI&E of Plan van Aanpak aanwezig is. De inspectie focust zich daarbij op leden van Schoonmakend Nederland en SieV met meer dan vijftig werknemers. Het gaat om schoonmaakbedrijven die in 2017 niet zijn bezocht door de inspectie.
Tijdens de inspectie komen de volgende punten aan bod:
- RI&E en Plan van Aanpak
- Gedragscode
- Vertrouwenspersoon
- Klachtenstructuur
- Voorlichting en onderricht medewerkers
- Voorlichting en onderricht leidinggevenden (objectleiders en voorlieden)
- Borgen van het beleid
Zelfinspectietool voor schoonmaakbedrijven
Er is een zelfinspectietool beschikbaar. Schoonmaakbedrijven kunnen deze bijvoorbeeld vooraf aan een inspectie invullen, maar ook op andere momenten kan het handig zijn. Spaan: “Het is geen verplichting, maar een handige tool die enerzijds inzicht geeft in de punten waar wij als inspectie naar kijken. En anderzijds in hoe jij er als organisatie momenteel voorstaat.”
Bewustwording en tools Elke Dag Weer
Daarna was het woord aan Emily van de Vijver. Zij werkt bij Bureau O2, het bedrijf dat is ingehuurd door de RAS voor de campagne Elke Dag Weer. “De afgelopen twee jaar hebben we met ons team keihard gewerkt aan de bewustwordingscampagne en bijbehorende tools voor veilig en gezond werken.”
Ze neemt ons mee naar de website van Elke Dag Weer en laat de Werkwijzer Lichamelijke Belasting zien. Dat is een laagdrempelige, praktische online tool die helpt in voorkomen van pijn en blessures. Niet alleen geeft de werkwijzer handige inzichten en tips, het functioneert vooral ter ondersteuning voor leidinggevenden om het gesprek met hun werknemers aan te gaan. Hoe werk je ook alweer ergonomisch? Wat kun je doen om pijn of blessures te voorkomen, of, als het al te laat is, te verminderen? Zijn er werkzaamheden die je beter voorlopig even niet kunt doen? En wat is dan het alternatief?
In gesprek gaan over veilig en gezond werken
“Die werkwijzer is vooral een leuke tool om het gesprek aan te gaan over veilig en gezond werken. Maar dat gesprek kan echt lastig zijn. Daarom hebben we voor leidinggevenden een aantal trainingen, zowel online als fysiek, ontwikkeld, die hen zal helpen om dat gesprek te voeren”, vertelt Van de Vijver.
Mocht je als schoonmaakbedrijf aan de slag willen met in gesprek gaan over veilig en gezond werken, maak dan vooral ook gebruik van de subsidie voor het Goede Gesprek van de RAS. Er is namelijk nog ruimte om je hiervoor in te schrijven. Je krijgt dan een vergoeding van maximaal 4.500 euro voor het inhuren van een externe coach die het gesprek met maximaal drie groepen van acht tot twintig schoonmaker begeleidt. Voor meer informatie: www.ras.nl/goedgesprek.
Uiteindelijk is het doel om dat goede gesprek op gang te brengen. Zodat je een veilige en open werkcultuur creëert.
Anoniem chatten met ergonoom of vertrouwenspersoon
Op de website van Elke Dag Weer zijn ook twee verschillende chat-functies te vinden. Van de Vijver: “De ene chat is met een ergonoom voor vraagstukken specifiek over fysieke belasting. Samen met hem en jouw leidinggevende kun je zoeken naar een oplossing op maat voor jouw specifieke probleem.”
De andere chat is met een vertrouwenspersoon. “De RAS heeft sowieso een vertrouwenspersoon waar alle medewerkers in de schoonmaakbranche bij terecht kunnen. Zij heet Carla Goosen (Service Management ging onlangs nog met haar in gesprek, het interview lees je hier). Maar de drempel om haar te bellen en met naam en toenaam je probleem te delen, is soms nog steeds te hoog. Daarom hebben we deze chat opgezet. Dit is namelijk volledig anoniem. Iedereen uit de branche kan hier terecht met vragen of problemen die te maken hebben discriminatie of ongewenst gedrag.”
Goed gesprek op gang brengen
Afsluitend: “Alles is gratis en volledig anoniem voor iedereen uit de branche toegankelijk. We willen de drempel zo laag mogelijk houden. Uiteindelijk is het doel om dat goede gesprek op gang te brengen. Zodat je een veilige en open werkcultuur creëert.”
Ook interessant:
- Vertrouwenspersoon RAS: “Schoonmakers behoren tot een risicogroep”
- Duurzame inzetbaarheid: “Het draait om veel meer dan gezondheid alleen”
- Discriminatie in schoonmaakbranche: hoe ervaar jij dat?
- Jaarverslag Inspectie SZW: hoge werkdruk schoonmakers en soms arbeidsuitbuiting
- Van lastige schoonmaaksituaties valt veel te leren: “Veiligheid vraagt open gesprekscultuur”
