Schoonmaaktrend 1: Automatisering/robotisering
In het rapport word schrobzuigrobots en gerobotiseerde glasbewassing als praktijkvoorbeelden genoemd. "De ontwikkelingen lopen niet hard, maar bevinden zich nu wel op een kantelpunt. Versnelling van deze ontwikkelingen is op termijn te verwachten."
Die ontwikkeling is wel van een aantal factoren afhankelijk, staat in de analyse. Zo is gerobotiseerde glasbewassing vooral interessant op specifieke (grote) panden.
"Veranderingen door een toenemende automatisering/robotisering in het werk zijn vooral verschuivingen in het takenpakket (bijvoorbeeld van schoonmaaktaken naar hospitality) en bijvoorbeeld het bedienen van de robot. De komende 5 jaar zal 90 procent van het werk echter hierdoor nog niet veranderen."
Schoonmaaktrend 2: Datagestuurd schoonmaken
De tweede trend die wordt genoemd is datagestuurd schoonmaken, waarbij sensoren in gebouwen aangeven waar vervuiling plaatsvindt en de schoonmaker daar een melding van krijgt. "Hierdoor wordt behoefte-gestuurd schoonmaken technologisch ondersteund."
Sensoring vraagt andere vaardigheden van medewerkers
Volgens de onderzoekers is het effect van deze ontwikkeling meer flexibiliteit voor zowel de opdrachtgever (vraag-gestuurd werken i.p.v. op basis van een protocol) als ook voor de medewerker (meer regelmogelijkheden, alleen inzet waar het nodig is). "Schoonmakers moeten op ad-hoc basis inspringen waar de vervuiling op dat moment het grootst is."
Even later: "Sensoring vraagt ook andere vaardigheden van medewerkers, zoals taal- en computervaardigheden (het werken met devices)."
Schoonmaaktrend 3: Verbeteren arbeidsomstandigheden
De derde ontwikkeling is dat producenten in toenemende mate inzetten op verbetering en vereenvoudiging van de materialen en machines waar schoonmakers dagelijks mee werken. "De inschatting is dat het werk hierdoor niet wezenlijk verandert, maar dat hoogstens de ervaren intensiteit vermindert", aldus het rapport.
Als voorbeeld wordt genoemd: "De inzet van een exoskelet zou ook kunnen bijdragen aan het verminderen van de fysieke belasting, maar de mogelijkheden hiervan zijn nog niet onderzocht."
Schoonmaaktrend 4: Van onzichtbaar naar zichtbaar (dagschoonmaak)
Schoonmaakwerk wordt steeds vaker overdag, tussen 9 en 17 uur, uitgevoerd in plaats van tussen 17 en 9 uur. Daardoor verandert het takenpakket van de schoonmaker, schrijven de onderzoekers. "Taken zoals planten water geven, papier bijvullen in de kopieermachine en koffiemachine-onderhoud, komen vaker voor. Opdrachtgevers eisen daarbij ook vaker dat de medewerker aanspreekbaar is. Dit vraagt om andere competenties zoals taal- en sociale vaardigheden, digitale vaardigheden en taakintegratie."
De trend zet nadrukkelijk door, zien de partners. "Dit vraagt om inzicht in
ontwikkelvermogen van de medewerkers. Voor oudere doelgroepen met minder ontwikkelpotentieel kan deze ontwikkeling lastig zijn. Voor jonge instroom met ontwikkelpotentieel kan dit ook juist kansen bieden. Er valt te denken aan gericht doorstroom- en opleidingsbeleid. Het gebrekkig of niet beheersen van de taal en analfabetisme worden geïdentificeerd als hardnekkige problemen die deze ontwikkeling kunnen frustreren."
Schoonmaaktrend 5: Arbeidsmarkt dynamiek
De schoonmaak wordt gezien als een instapbranche op de arbeidsmarkt. Daardoor is doorstroom van oudsher een belangrijk thema. "De eerder genoemde trends kunnen tot gevolg hebben dat het werk zo veel meer van de medewerkers gaat vragen, dat het werk op MBO niveau wordt", waarschuwt het rapport. "Tegelijkertijd is het beeld ook dat deze ontwikkelingen niet in dezelfde mate op alle werkgebieden van de sector van toepassing zullen zijn. Daardoor blijft enerzijds de sector een instroomsector en biedt de sector tegelijkertijd met de ontwikkeling van de trends meer doorgroei- en doorstroommogelijkheden."
Er onstaat ook concurrentie op regionale arbeidsmarkten
Over vraag en aanbod van werk in de schoonmaak: "De coronacrisis heeft behoorlijk effect op de sector. Zo hebben veel bedrijven de flexibele schil afgeschaald, hoewel er grote (regionale) verschillen zijn in het aanbod van werk. Het werk is geografisch niet meer zo stabiel als eerst. Zo is er bijvoorbeeld in het midden van het land een groei ontstaan in de schoonmaak van vakantiehuisjes. Daardoor ontstaat er ook concurrentie op regionale arbeidsmarkten."
"Economische effecten zijn moeilijk te voorspellen, het laatste jaar (2020) was er nog nauwelijks sprake van krapte, de verwachting is dat de krapte komende tijd, afhankelijk van de ontwikkeling van de crisis, weer zal ontstaan, maar de arbeidsmarkt is momenteel economisch heel onzeker in de sector."
Schoonmaaktrend 6: Maatschappelijke verantwoording en duurzaamheid voor mens & milieu
In aanbestedingen komt steeds meer aandacht voor MVO en duurzaamheid, zowel op het gebied van milieu als van mens. Dat betekent onder meer dat werkgevers in toenemende mate verantwoording moeten afleggen inzake goed werkgeverschap.
"De sector heeft hierin al belangrijke stappen gezet door te komen met een Code Verantwoordelijk Marktgedrag, waarin het goed opdrachtgeverschap nadrukkelijk benoemd is. Zo moeten opdrachtgevers aandacht hebben voor de duurzame inzetbaarheid van de door hen ingehuurde medewerkers."
*Bron: RAS sectoranalyse 2021 gemaakt door SPDI
Lees ook het digimagazine over Trends in de Schoonmaak
