Hygiëne meten met vuurvliegjes (Blog Jacques van den Wijngaard)

Hygiëne meten met vuurvliegjes (Blog Jacques van den Wijngaard)

Het vuurvliegje dankt zijn seksuele aantrekkingskracht aan het vermogen om lichtsignalen af te geven. Rode lampen of andere sfeervolle verlichting zijn daarbij niet nodig. Het vliegje bezit namelijk een enzym dat luciferase heet. Samen met luciferine en een stof die in ieder organisch stelsel aanwezig is (Adenosine Triphosphaat, afgekort ATP), ontstaat er lichtenergie waarmee het de soortgenoten tot extase brengt.

De soortgenoten komen op de signalen af, waarmee het insect zijn doel heeft bereikt. De voortplanting plaats kan vinden, wat later resulteert in de geboorte van een glimwormpje.

Helaas zijn er ook kwaadaardige exemplaren bij (vrouwtjes nota bene) met veel minder amoureuze bedoelingen. Met precies dezelfde knipperverlichting lokken ze de paarlustige insecten naar zich toe om ze op het moment suprème op te peuzelen. Laten we het er maar niet meer over hebben!

Hygiëne onderzoeken met ATP-meter

Het enzym luciferase wordt gebruikt om de hygiëne te meten op oppervlakken. Met een zogenoemde ATP-meter kunnen we vaststellen hoeveel bacteriële en andere organische vervuiling zich op een oppervlak bevindt.

De ATP-werkwijze is zo eenvoudig dat "een kind de was kan doen". Bij sommige meetapparaten wordt eerst met een bevochtigde swap (steriel wattenstaafje) een klein oppervlak van bijvoorbeeld 10x10 centimeter afgeveegd. In een buisje (cuvette) wordt een kleine hoeveelheid van een vloeistof ("Release Buffer") gebracht, waarna de swap wordt uitgespoeld door even te roeren. Daarna het enzym toevoegen en de cuvette in de meter plaatsen. Een druk op de knop geeft direct het resultaat.

Ook is er apparatuur waarbij het enzym zich in een stift bevindt, waarin door het doorstoten van een pal de twee vloeistoffen met elkaar in contact komen.

Een ATP-meter

Micro-organismen en vervuiling

Uiteraard is de ATP-meting geen vervanging voor een volledig bacteriologisch onderzoek. Immers, de methode geeft niet alleen micro-organismen, maar ook vervuiling aan. Dat maakt het echter niet minder waardevol wanneer het gaat om het bepalen van de hygiënische hoedanigheid van een oppervlak. Voedselresten die onvolledig zijn verwijderd, kunnen naderhand weer bacteriegroei veroorzaken.

Afhankelijk van eisen

Efficiënt schoongemaakte oppervlakken zullen een laag cijfer opleveren. Hoe laag dit cijfer moet zijn, hangt af van de eisen die gesteld worden aan het oppervlak. Na korte tijd wordt al gauw ervaring opgedaan in het beoordelen wat voor een oppervlak als "normaal" dient te worden beschouwd.

Geschreven door Jacques van den Wijngaard, eigenaar van Alfa Chemie en Hygiëneconsultant, schrijver van o.a. Professioneel Schoonmaken 2.0 én betrokken bij het Nationale Toiletonderzoek van Service Management en Facility Trade Group.