Ethanol, ook wel bekend als alcohol, is een veelgebruikte stof met vele toepassingsgebieden. Veel mensen komen er mee in aanraking omdat het in alcoholische dranken zit, welke vaak met genoegen worden geconsumeerd. Ethanol komt zelfs van nature voor in het bloed. In de schoonmaakwereld kom je in veel middelen ethanol tegen vanwege zijn specifieke eigenschappen. Zo bevatten glasreinigers ethanol om glas streeploos te reinigen en desinfectiemiddelen gebruiken ethanol als werkzame stof voor efficiënte handdesinfectie. Oftewel: een in grote hoeveelheden geconsumeerd genotmiddel aan de ene kant, en een zeer nuttig tot onmisbaar ingrediënt in reinigingsmiddelen aan de andere kant. Beter kan het niet worden, toch?
Serieuze risico’s
Zoals in veel gevallen snijdt het mes echter aan twee kanten. In het geval van ethanol zijn de risico’s niet te verwaarlozen. En dan hebben we het niet over de kater de dag na een avondje stappen. Nee, uit testgegevens blijkt namelijk dat ethanol mogelijk kankerverwekkend is voor de mens. De stof staat dan ook op de SZW-lijst van kankerverwekkende stoffen en processen. Voor de stoffen op deze lijst gelden bij het professioneel gebruik ervan aanvullende maatregelen vanuit de Arbowet. Dit is dus ook het geval voor ethanolhoudende schoonmaak- en desinfectiemiddelen. Soms leidt dit tot verwarring of ethanol überhaupt professioneel gebruikt mag worden.
De NVZ herkent deze problematiek en is van plan om samen met de Inspectie SZW een brochure uit te brengen over hoe om kan worden gegaan met de wettelijke verplichtingen die voortvloeien uit het professionele gebruik van ethanolhoudende middelen. Hierbij alvast een voorproefje.
Risico-Evaluatie en Inventarisatie
Vanuit de Arbeidsomstandighedenwet geldt dat werkgevers een risico-evaluatie en –inventarisatie (RIE) moeten uitvoeren voor de werkzaamheden van de werknemers. Hierbij moet onder meer de blootstelling aan gevaarlijke stoffen worden beoordeeld. Als uit de RIE blijkt dat er met een kankerverwekkende stof, zoals ethanol, wordt gewerkt, dan moeten er risicobeheersmaatregelen overwogen worden op basis van de zogenoemde arbeidshygiënische strategie. Hierbij dient eerst gekeken te worden of het ethanolhoudende middel vervangen kan worden door een veiligere stof/middel. In veel gevallen is dit niet mogelijk, zoals bij ethanolhoudende desinfectiemiddelen die nodig zijn voor een goede infectiepreventie. In andere gevallen is het alternatief voor ethanol zelfs nog gevaarlijker en kan het om die reden niet vervangen worden.
Blootstelling minimaliseren
Als het gebruik van ethanolhoudende middelen onvermijdelijk is, dan moeten er andere maatregelen genomen worden om de blootstelling te minimaliseren. Vanuit de arbeidshygiënische strategie moeten er eerst collectieve (technische) maatregelen overwogen worden, vervolgens individuele maatregelen (bijvoorbeeld taakroulatie) en pas als laatst mogen persoonlijke beschermingsmiddelen toegepast worden. In elk geval dient geborgd te worden dat de blootstelling van de werknemer aan de stof niet boven de wettelijke grenswaarden uitkomt. Veel grenswaarden zijn vastgesteld door de Nederlandse Gezondheidsraad, ook voor ethanol. Uit berekeningen blijkt gelukkig dat bij vrijwel alle
professionele toepassingen van ethanol ver onder deze grenswaarde gebleven wordt, mits de gebruiksvoorschriften van de fabrikant worden opgevolgd.
Gebruiksvoorwaarden opvolgen
Ons advies aan de professionele gebruikers van schoonmaak- en desinfectiemiddelen is om altijd te kijken naar wat je nodig hebt om het doel (bijvoorbeeld een schone, hygiënische omgeving) te bereiken. Als dit kan zonder ethanol, helemaal goed. Mocht je toch ethanolhoudende middelen nodig hebben, volg dan in ieder geval de gebruiksvoorwaarden van de fabrikant op. Vaak zijn deze voorwaarden al gebaseerd op een blootstellingsbeoordeling. Is dat niet het geval: beoordeel dan de blootstelling zelf, bepaal of deze onder de wettelijke grenswaarde blijft en schrijf zo nodig maatregelen voor conform de arbeidshygiënische strategie.
Het gebruik van ethanol leidt dus helaas op meerdere vlakken tot enige koppijn. Maar je moet wel wat over hebben voor een leuke avond stappen of efficiënt gedesinfecteerde handen.
Dit artikel is geschreven door Chuchu Yu en Marten Kops van de NVZ
Lees ook
Samenwerking levert alcoholresistente was op
Als iets blinkt, is het dan schoon?
