Blog Laetitia Simonis: De zzp'er in de schoonmaak - een hype of een hoop problemen?

Blog Laetitia Simonis: De zzp'er in de schoonmaak - een hype of een hoop problemen?

Als je op Google de woorden "zzp reden om zzp'er te worden schoonmaak" intypt, dan is het eerste veelbelovende antwoord: het voordeel van starten als zzp-schoonmaker is dat je meer geld kunt verdienen. Het is dus belangrijk dat je een goed tarief rekent voor je schoonmaakwerk. In de schoonmaakbranche ligt het uurtarief vaak tussen €12 en €24. Houd er rekening mee dat je met een te laag uurtarief financieel misschien niet uitkomt. Bovendien is er in de toekomst wellicht sprake van een minimumuurtarief van €16.

Scroll je door, dan is het volgende schrikbarende digitale advies op de vraag “wat heb je nodig als zzp’er in de schoonmaak?”: voor het starten van een schoonmaakbedrijf hoef je geen vergunning aan te vragen. Ook diploma's zijn voor basisschoonmaakwerk niet verplicht. Doe je specialistisch schoonmaakwerk, zoals in de gezondheidszorg, graffitiverwijdering of gevelonderhoud, dan is het wel aan te raden om daarvoor een cursus te volgen.

Om dan nog even de illusie compleet te maken, is de uitleg op de vraag “welke zzp’ers verdienen het meest?”: in de hoogste tariefgroep zijn naast juristen, artsen en softwareontwikkelaars ook specialisten op financieel en administratief gebied terug te vinden. Goedbetaalde zzp'ers moeten als het aan Van Happen ligt volop de ruimte krijgen om te ondernemen.

Ik weet niet wie Van Happen is en dat boeit me eigenlijk ook niet, maar wat me wel intrigeert is de beroerde kwaliteit van de eerste twee antwoorden en de specificatie waar alles om draait in het derde antwoord.

Ik heb niets tegen zzp’ers, heb er zelf ook ervaring mee. Het is zeker handig voor bedrijven om een tijdelijke flexibele schil te hebben om projecten en tijdelijke capaciteitsproblemen op te lossen. Je huurt voor een bepaalde periode een ‘expert in’, die voor jou de klus komt klaren. Door de afstand die de persoon in zeker zin heeft ten opzichte van de organisatie, kan die goed keuzes inschatten, niet te snel ‘gekleurd’ worden en soms ook de zaken op een bepaalde manier aanvliegen waar de 'inner circle’ wat moeite mee heeft. Deze zzp’er komt en gaat, ‘no strings attached’.

Hoe moeten we deze ontwikkeling dan zien in de schoonmaak?

Mijn overtuiging is dat een goede zzp’er inderdaad zijn klus doet voor een bepaalde tijd, hier de juiste competenties en kwaliteiten voor heeft, zelfstandig kan opereren, een zekere professionele afstand behoudt en de opdracht uitstekend snapt. Ongetwijfeld zullen er nog veel meer tekst en uitleg bij moeten, maar waar het bij mij om gaat is dat een reguliere schoonmaakmedewerker niet per definitie geschikt is als zzp’er én er uiteindelijk ook niet gelukkig van wordt. Zo het hoge woord is eruit! En om dit te onderbouwen, loop ik even de drie ‘goedbedoelde tekst en uitleg van Google’ door.

Begin 2022 zijn ruim 14.500 zzp’ers werkzaam in de schoonmaakbranche; dat is 75% van de geregistreerde schoonmaakbedrijven. Een toename van 10.000 zzp’ers in 15 jaar tijd!

Het voordeel dat je meer geld kunt verdienen

Een bijzondere uitspraak en ietwat door de korte bocht, want realiseren de schoonmaak-zzp’ers in spé wel dat ze:

  • hun eigen pensioen moeten opbouwen,
  • nog steeds belasting moeten betalen,
  • als ze ziek of vrij zijn geen salaris ontvangen,
  • geen vakantiegeld krijgen,
  • geen eindejaarsuitkering ontvangen,
  • niet verzekerd zijn als er een ongeluk gebeurt,
  • niet verzekerd zijn als door hun eigen schuld schade berokkenen,
  • geen zekerheid op een vaste baan hebben, dus geen werk geen loon?

Dat geldt trouwens ook voor een glazenwasser die voor zichzelf begint. Dan wil ik ook nog even aanstippen dat er gesuggereerd wordt, dat er wellicht sprake zal zijn van een minimumtarief van €16. Wie controleert de zzp’er dat hij toch niet onder die prijs zichzelf ter beschikking zal stellen?

Je moet als zzp’er niet een te laag uurtarief vragen

Ik snap echt wel dat schoonmaakmedewerkers denken, dat ze - als ze voor zichzelf gaan werken - bergen geld kunnen verdienen; zeker omdat er een grote arbeidskrapte is. Maar om zeker te zijn dat je werk hebt, zal de drang er ook naar zijn om een lager tarief te gaan rekenen, want met jou nog tien anderen. Geen goede zaak voor de branche! Andersom staan veel schoonmaakbedrijven om mensen te springen en dus zijn ze bereid om een hoger salaris te betalen, want één ding is zeker: de kans dat deze zzp’er komt opdagen, is groter dan de gemiddeld uitzendkracht of de vele mensen die moeten solliciteren om hun uitkering te behouden. Ik hoop dat de schoonmaakbedrijven zich realiseren dat ze op deze manier meewerken aan het ondermijnen van het systeem en de kwaliteit van de dienstverlening (loyaliteit, kennis van zaken en de band met de opdrachtgever).

Geen vergunning of diploma nodig?

Dat is een meevaller zeg. Je kunt schoonmaakmedewerker worden (en dan heb ik het dus niet over de schoonmaakmedewerker thuis) en je hoeft er niets voor te doen. Een belachelijke uitleg van iemand die duidelijk nog nooit in de schoonmaak een voet heeft gezet. Dit staat haaks op de Code Verantwoordelijk Marktgedrag, de afspraken die we in de Cao Schoonmaak met elkaar hebben gemaakt en op het serieus nemen van hoe belangrijk de schoonmaak is. En nog belangrijker: het respect dat we moeten hebben voor onze schoonmaakmedewerkers. Zij zijn de basis voor ons succes, onze branche én voor jouw leef-, werk- en zorgomgeving.

Realiseren schoonmaakbedrijven zich dat ze op deze manier meewerken aan het ondermijnen van het systeem en de kwaliteit van de schoonmaakdienstverlening?

Ik ga er dan ook van uit dat elk zelfrespecterend schoonmaakbedrijf die met zzp’ers in zee gaat, controleert of de betrokkene over de juiste diploma’s beschikt. Want op deze manier werken we natuurlijk niet mee aan wat we allemaal opgebouwd hebben om de branche aanzien te geven en het schoonmaakvak serieus te nemen. Om maar niet te spreken over het feit, dat met geen diploma of goed toezicht op het functioneren dat de kans op uitval, ongevallen en overbelasting door verkeerde bewegingen of onverantwoord toch doorwerken er weer voor zorgt, dat de zzp’er in de Ziektewet komt terwijl het voorkomen had kunnen worden.

Ga je specialistisch werk doen, dan is een cursus volgen aan te bevelen

Degene die dit heeft geschreven, is echt niet serieus te nemen. Ook als zzp-specialist neem je jezelf niet serieus als je denkt dat je zo maar even aan de slag kunt gaan. En als opdrachtgever moet je je echt achter de oren krabben als je denkt, dat je voor een vele goedkoper bedrag dan wat het schoonmaakbedrijf rekent dezelfde kwaliteit én aandacht voor veiligheid krijgt. Ik hoop ook maar niet dat er een ongeluk gebeurt of een flinke schade. Want wie gaat dat betalen? Zoete lieve Gerritje?

Zzp’ers moeten de ruimte krijgen om te ondernemen

Daar ben ik het helemaal mee eens! Want ‘willen ondernemen’ is een uitstekend argument om zzp’er te worden. We zijn daar als Hollands volkje al eeuwen goed in. Maar de spoeling is dun; niet iedereen is ondernemer en dat is maar goed ook, want anders hadden we niemand meer in dienst. De reden om meer geld te verdienen, vind ik onjuist en zet een heleboel zaken, zoals eerder benoemd, op scherp die ten nadele zijn van het schoonmaakvak en de verregaande gevolgen op fysiek vlak en maatschappij.

Mogelijkheden zien

Om maar even bij Google te blijven dit keer was de digitale vraagbaak wel goed bij de les op de vraag “wat zijn ondernemende vaardigheden?”: doorzettingsvermogen, creativiteit, passie voor je product of dienst, risico's durven nemen, flexibiliteit, commercieel inzicht en betrouwbaarheid. Ondernemers noemen deze eigenschappen het vaakst als je het hebt over kwaliteiten van een succesvol ondernemer. Ondernemen is mogelijkheden zien. En ja, er zijn zeker beroepen aan te geven waar de zzp’er uitstekend werk doet zoals de eerder aangegeven beroepen. En die lijst is nog veel langer, maar wel met de juiste motieven en kwaliteitsbesef bij zowel de zzp’er als de opdrachtgever. Laten we die laatste nooit vergeten!

Extra aandacht voor de schijn-zzp’er in de schoonmaakbranche

Al enige tijd is de Arbeidsinspectie zich aan te bezinnen hoe die schijndienstverlening aan te pakken. Want terecht maakt de schoonmaakbranche zich zorgen dat zzp’ers bijvoorbeeld wel de hele dag mogen tuckeren (terwijl voor de bedrijven controleregels en beperkingen gelden) en “ruimer om mogen gaan met de veiligheidsregels” en niet gecertificeerd hoeven zijn. Certificaten zijn er niet voor niets, toch? En als we de Code Verantwoordelijk Marktgedrag respecteren en ons als branche serieus nemen, dan is het kwalijk praktijken te zien dat zzp’ers de glas- en gevelklussen wel krijgen omdat ze het veel goedkoper aanbieden. Ook hier heeft de opdrachtgever een verantwoordelijkheid. Hoe zou dit gereguleerd kunnen worden? Ik heb wel een aantal suggesties, maar dan wijd ik te veel uit. Dus terug naar het onderwerp.

Zzp’ers in de schoonmaak vullen op dit moment de gaten vanwege personeelskrapte

Zzp’ers in de schoonmaak zijn voor het merendeel niet projectmatig aan het werk, maar vullen op dit moment de gaten vanwege personeelskrapte. Dat valt onder de noemer schijndienstverbanden of anders betiteld: uitzendkrachten 2.0. Het stelt mij – en ongetwijfeld velen – gerust als de regelgeving m.b.t. zzp’ers strikter en duidelijker wordt. Een zzp’er in de schoonmaak mag nooit oneigenlijke voordelen hebben ten opzichte van een regulier schoonmaakbedrijf als het om verplichte kwaliteits- en veiligheidsaspecten, wet- en regelgeving en financieel onverantwoord gedrag gaat.

En hebben we er al aan gedacht dat deze schijnzelfstandige zzp‘ers de werkgevers ook kunnen gaan verrassen als de economie gaat krimpen? Want wat als de flexibele schil ook gaat krimpen en deze zzp’ers, al dan niet bijgestaan door advocaten, ineens toch een dienstverband claimen met alle gevolgen voor de werkgevers? Ok, ik bekijk het even naargeestig, maar het kan.

In loondienst werken is zo slecht nog niet

Daarnaast denk ik dat we een heleboel zzp’ers in de schoonmaak hebben plus de categorie, die erover droomt een gunst bewijzen door ze een goed betaalde en gefaciliteerde werkplek te bieden bij de vele schoonmaakbedrijven die het keurig op orde hebben. Dus waar de juiste ondernemers aan het roer staan en zij het team vormen, waarmee de successen elke dag weer bij de opdrachtgever gehaald worden. Een compliment, een glimlach en de aandacht van je leidinggevende en collega’s zijn dan ook nog eens de extra’s bovenop je vaste aanstelling, uitstekende arbeidsvoorwaarden en geen slapeloze nachten.

Schoonmaken is een vak en dat dient serieus genomen te worden. Het staat of valt met iedereen die er in werkzaam is en de opdrachtgevers die er gebruik van maken.

Andersom wil een schoonmaakbedrijf ook loyale medewerkers, die zich betrokken voelen, extra inzet laten zien wanneer nodig, meedenken en elke dag weer de kwaliteit en enthousiaste service leveren aan de mensen die ze tegenkomen op hun werkplek. Diploma’s en aansturing zijn hierbij vereisten.

Rest mij nog een laatste advies

Geloof dus niet bij voorbaat de antwoorden die Google geeft, maar ga uit van jouw eigen logische verstand, doe aan grondige zelfreflectie en neem verstandige beslissingen. Met een tip specifiek aan de schoonmaakmedewerkers in Nederland: er zijn heel veel goede werkgevers waar je voldoende eigen verantwoordelijkheid krijgt, voldoende uren om te werken en dus om van te leven en waar rekening wordt gehouden dat je tot je pensioen een goed werkbaar leven kunt leiden. En ja, daar is toch niets mis mee?

Laetitia Simonis is vice-voorzitter SIEV en algemeen directeur 1nergiek

Lees meer over