Door: Lisa Sligting & Marita Vaes (NVZ)
Allereerst is het belangrijk om te weten dat schoonmaakmiddelen die binnen de Europese Unie op de markt worden gebracht, moeten voldoen aan strenge wetgeving die een hoog beschermingsniveau voor de menselijke gezondheid én het milieu waarborgt. De milieubelasting wordt dus altijd meegenomen bij de productontwikkeling van schoonmaakmiddelen, ongeacht of het product een duurzaamheidskeurmerk of -claim bevat.
Schoonmaakmiddelen zijn in essentie al duurzaam
Bovendien is het goed om te benadrukken dat schoonmaakmiddelen in essentie al duurzaam zijn. Dit komt onder andere doordat ze bijdragen aan een goede hygiëne, wat cruciaal is voor een goede gezondheid. Tevens dragen ze bij aan het onderhoud – en daarmee een langere levensduur – van onze goederen en gebouwen.
Communiceren via claims
Schoonmaakmiddelen waarin zijn dus per definitie al duurzaam. Desalniettemin zit er wel degelijk verschil in de mate schoonmaakproducten duurzaam kunnen zijn. Hierover kan via claims, op bijvoorbeeld het etiket of andere reclame-uitingen, gecommuniceerd worden. Deze claims helpen de gebruiker een weloverwegen keuze te maken. Het is tegelijkertijd wel belangrijk dat dergelijke uitingen betrouwbaar zijn en op geen enkele manier misleidend voor de potentiële gebruiker. Zowel op Europees als op nationaal niveau is er wet- en regelgeving die daarop toeziet.
Biobased of natuurlijk is niet automatisch duurzamer
Er worden veel verschillende duurzaamheidsclaims voor schoonmaakmiddelen gebruikt. Veelgehoord zijn de termen ‘natuurlijk’ en ‘biobased’. In de praktijk wordt met deze termen vaak hetzelfde bedoeld. De termen verwijzen naar de oorsprong van de ingrediënten. Ingrediënten kunnen synthetisch (door de mens gemaakt) zijn en gebaseerd op bijvoorbeeld aardolie. Als ingrediënten zijn gebaseerd op natuurlijk materiaal worden ze vaak natuurlijk of biobased genoemd.
Het voordeel van biobased of natuurlijke alternatieven is dat ze worden gemaakt van hernieuwbare grondstoffen, maar ze zijn daarmee niet per definitie duurzamer dan stoffen gebaseerd op andere bronnen. Het is ook belangrijk om in de gaten te houden dat de landbouwgrond die voor deze grondstoffen nodig is, de voedselvoorziening niet in gevaar brengt. Daarom is het gewenst om het toenemende gebruik van biobased en natuurlijke materialen met een gedegen levenscyclusanalyse te beoordelen. Zo achterhaalt men de voordelen, maar ook de mogelijke nadelen op het gebied van duurzaamheid.
In dezelfde context wordt ook vaak de term ‘chemisch’ gebruikt. Natuurlijke producten zouden minder chemisch zijn en daarmee duurzamer. Dat is per definitie onzin: alle stoffen bestaan uit moleculen. Dat betekent dat alle stoffen ‘chemische stoffen’ zijn. Uiteindelijk bestaat alles uit chemie, ook ons lichaam en onze omgeving.
Elk keurmerk heeft eigen beoordelingscriteria
Naast duurzaamheidsclaims bestaat er ook een grote diversiteit aan keurmerken en certificeringsschema’s die de duurzaamheidsaspecten van schoonmaakmiddelen beoordelen. Elk keurmerk heeft eigen specifieke beoordelingscriteria. Als we kijken naar al die aspecten waar een keurmerk op beoordeelt, dan is er in hoofdlijnen onderscheid te maken tussen de volgende vijf categorieën:
Het ene keurmerk stelt bijvoorbeeld hoge eisen aan energie-efficiëntie tijdens het productieproces, terwijl het andere keurmerk weer meer let op de milieu-impact van de ingrediënten in de formulering. Ongeacht de beoordelingscriteria zijn alle keurmerken onderhevig aan wetgeving. Dit betekent onder andere dat er een externe verificatie moet plaatsvinden. Zo’n verificatie waarborgt de betrouwbaarheid van een keurmerk.
Het voordeel van biobased of natuurlijke alternatieven is dat ze worden gemaakt van hernieuwbare grondstoffen
Wat is dan een echt duurzaam schoonmaakmiddel?
Zowel claims als keurmerken kunnen voorzien in informatie over de duurzaamheidsaspecten van een schoonmaakmiddel. Voor beide is het in de eerste plaats belangrijk dat ze betrouwbaar zijn, vervolgens is het goed om te bepalen waar je als gebruiker het meeste waarde aan hecht. Is de verpakking doorslaggevend of juist de samenstelling? Het duurzaamheidsaspect dat je het belangrijkst vindt, helpt bij het vaststellen op welke keurmerken en/of claims je het beste kunt letten.
Kortom, schoonmaakmiddelen zijn in essentie al duurzaam. Het is moeilijk aan te geven welk product duurzamer is dan het andere. Dat is ook niet de vraag die men zich moet stellen. Focus op duurzaam gebruik van de middelen door juiste keuzes te maken bij de aanschaf en het gebruik.
