Innoveren met grondstoffen 

Een groot deel van de huidige problemen wordt veroorzaakt door problematische beschikbaarheid en hoge prijzen van grondstoffen. Dit begon al ten tijde van corona en is versterkt door de situatie in Oekraïne. Een vanzelfsprekende manier om op dit vlak te innoveren, is het zoeken naar alternatieven voor deze grondstoffen. Hoewel enkele bedrijven via deze weg nóg grotere prijsstijgingen van hun producten hebben kunnen voorkomen, is de beschikbaarheid van alternatieven niet vanzelfsprekend. 

Europees beleid beperkt mogelijkheden 

De Europese Unie - en dan vooral Nederland - streeft al jarenlang naar het verbeteren van een veilige, duurzame leefomgeving. Dit is een nobel en belangrijk streven, dat van groot belang is in het realiseren van een gezonde toekomst voor nieuwe generaties. Helaas gaan dit soort ontwikkelingen vaak gepaard met de nodige mate van politiek en sentiment, waarbij de chemische industrie vaak het onderspit delft. In plaats van het stimuleren van lokale productie van duurzame, veilige chemische stoffen, is veel van de Europese productie juist verhuisd naar buiten de EU.  

Daarmee gaat de beschikbaarheid van alternatieve grondstoffen vaak gepaard met vergelijkbare leveringsproblemen. Hoewel de EU-wetgeving voor chemische stoffen veel goeds heeft gebracht, is het een kostbaar en langdurig proces om zelf stoffen van buiten de EU te importeren. Helemaal in de hoeveelheden die nodig zijn om voor veelgebruikte ingrediënten daadwerkelijk een alternatief te bieden. Kortom, het gebrek aan een gedegen strategisch industriebeleid in de EU en Nederland beperkt de mogelijkheden tot innovatie voor chemische stoffen. 

Duurzame innovatie tegengehouden door sentiment 

Los van de problemen van vandaag de dag, blijft het van belang om continu te streven naar verduurzaming. Het principe van duurzaamheid in de chemie gaat desalniettemin ook vaak gepaard met een mate van sentiment. Een bedrijf heeft bijvoorbeeld een alternatief van een ingrediënt van een wasmiddel gevonden, dat het mogelijk maakt om op veel lagere temperaturen een schoon resultaat te behalen. Deze alternatieve stof heeft een gevaarsindeling, maar is met simpele risicobeheersmaatregelen veilig te gebruiken.  

Het gebrek aan een gedegen strategisch industriebeleid in de EU en Nederland beperkt de mogelijkheden tot innovatie voor chemische stoffen.

Ondanks dat de alternatieve stof veilig te gebruiken is en een belangrijke bijdrage aan verduurzaming levert, schrikt menig klant van het gevaarsymbool op de verpakking. Hoe kan een gevaarlijke stof nou duurzamer zijn? Helaas heeft dit negatieve sentiment rond duurzaamheid en chemie een direct negatief effect op het toepassen van potentieel zeer duurzame innovaties in de chemische industrie. 

Innoveren met verpakkingen 

Op het gebied van verpakkingen wordt ook hard gewerkt aan duurzame innovaties. Er wordt continu gestreefd naar verbetering van recyclebaarheid en het gebruik van gerecycled materiaal. Ook in dit onderdeel van de industrie speelt sentiment helaas een beperkende rol. Zo kan in bepaalde gevallen plastic een veel duurzamere keuze zijn dan paper of glas. Het lastige is dat papier en glas een duurzame connotatie opwekken en de populaire mening nu is om van plastic af te komen. 

Een nieuwe trend op het gebied van verpakkingen heeft te maken met hergebruik. Deze trend heeft zeker potentie. Er zijn daarentegen ook veel uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Zo kan de verpakking na veelvuldig gebruik gaan lekken, kan belangrijke (nieuwe) informatie op het etiket missen of kan er na verloop van tijd een ophoping van mogelijke ziekteverwekkers optreden.  

Een kritische houding maakt innovatie mogelijk   

Innovatie is dus vaak ingewikkelder dan men denkt en dan zijn bovenstaande overwegingen nog maar het begin. Dit neemt niet weg dat innovaties wel degelijk een belangrijke rol zullen blijven spelen in het zoeken naar oplossingen voor vele vraagstukken. Gelukkig zijn er veel bedrijven die ondanks de uitdagingen blijven investeren in innovatie. Het is van groot belang dat onnodige beperkingen voor innovatie worden weggenomen. Enerzijds betekent dit een versterking van een strategisch industriebeleid in Nederland en de EU. Anderzijds spelen gebruikers ook een belangrijke rol in het wegnemen van deze beperkingen. 

De meest waardevolle innovaties komen soms uit een onverwachte hoek. Sta daadwerkelijk open voor nieuwe ideeën en laat je niet beperken door breed gedragen sentiment.

Of innovatie daadwerkelijk slaagt, wordt bepaald door veel factoren. Daaronder de rol van onszelf. Blijf als consument altijd kritisch. Brengt de alternatieve oplossing wel dezelfde toegevoegde waarde? Is de innovatie daadwerkelijk in de breedste zin duurzamer? De meest waardevolle innovaties komen soms uit een onverwachte hoek. Sta daadwerkelijk open voor nieuwe ideeën en laat je niet beperken door breed gedragen sentiment.  

Geschreven door Marten Kops, technisch directeur bij de NVZ