De Ceuvel, een speeltuin voor innovatie en creativiteit, is ontwikkeld om alternatieve manieren te laten zien voor het omgaan met afval(stromen) binnen een kleinschalig gebied. Hoe ga je om met afval en – vooral – hoe voeg je waarde toe aan afval? Medeoprichter Toon Maassen vertelde bevlogen over het Amsterdamse concept en over de uitdagingen waar hij en zijn collega’s voor staan. Wie voor de troepen uitloopt en dingen doet die nieuw zijn, zal merken dat het pad der duurzaamheid nog lang niet geplaveid is.
Het verhaal van De Ceuvel was een mooie introductie op het vervolgverhaal van Yvette Watson van PHI Factory, een initiatief dat organisaties ondersteunt bij het ontwikkelen en het realiseren van circulaire concepten. “De aarde raakt uitgeput, wat nu? We zijn onze leefomgeving aan het vervuilen en er moet een knop om. Hoe gaan we van lineair naar circulair? En hoe zorgen we ervoor dat de plannen die je ontwikkelt op dit gebied ook economisch rendabel zijn?”
Circulariteit in de schoonmaak:
recycling van materialen
Er wordt veel gepraat en geschreven over circulariteit in de schoonmaak, maar wat gebeurt er in de praktijk allemaal op dit moment, is de vraag. Raoul Braeken, commercieel directeur bij Hago Nederland: “We hebben Returnity in het leven geroepen. Dat zit hier heel dicht tegenaan.” Het idee achter het Hago-concept is dat afval niet meer bestaat. Papier, koffiebekers, GFT-afval en plastic worden verwerkt tot nieuwe producten.
Komen schoonmaakbedrijven bij opdrachtgevers vaak tegen dat bij de uitvraag in een aanbesteding circulariteit een heel belangrijke rol speelt in een schoonmaakcontract, wil Margriet van Dijken, directeur van Atir weten. Dat blijkt in de praktijk nog niet echt het geval. “Je ziet wel de hang daarnaar, maar er zijn nog nauwelijks voorbeelden”, merkt Ruud van Swieten, commercieel directeur bij CSU. “Schoonmaak is een dienstverlening, niet een product. Je zal dan binnen die dienstverlening circulariteit moeten toepassen, bijvoorbeeld bij de keuze voor je producten, materialen en middelen.”
Overname schoonmaakmachines
Bij de overgang van contracten komt het regelmatig voor dat schoonmaakmachines verplicht moeten worden meegenomen, maar dat is volgens Pieter Grootjes, commercieel directeur bij Victoria schoonmaakbedrijf, van de kant van de opdrachtgever niet zo zeer een duurzaamheidskwestie. “Het gaat dan veel meer om een economisch motief, de initiële besteding die gedragen moet worden door de nieuwe partij.” Ronald Boesjes, commercieel directeur bij Dolmans Schoonmaak Diensten, vertelt over een project waarbij in Noord-Nederland geoefend wordt met het delen van een aantal grote, dure machines. “Dat blijkt te werken. Machines die normaal gecalculeerd worden voor een aantal uur en die voor de rest onder de trap staan, worden niet alleen door onszelf gebruikt, maar ook door collega’s. Je moet goed afspreken wanneer je de machines gebruikt. Het kan, maar er komt wel wat bij kijken om dat allemaal in goede banen te leiden.”
Biologisch afbreekbaar
Het gebruik van biologisch afbreekbare schoonmaakmiddelen blijkt steeds vaker gemeengoed te worden, maar dat is vooral een keuze van het schoonmaakbedrijf zelf en niet zo zeer van de opdrachtgever. Al zijn er wel degelijk uitzonderingen, vertelt Marc Verweij, commercieel manager bij Hago Zorg. “Wij merken dat het een rol speelt in aanbestedingen, juist specifiek in die zorgomgeving.” Volgens Sander Haas, manager PR en communicatie bij Asito, moet het vooral ook in de visie van het schoonmaakbedrijf zitten. “Je kunt heel veel mooie dingen kopen, maar het moet in het DNA van het bedrijf zitten. Dan hoef je niet elke keer die keuze te maken. Dat vergt niet alleen wat van de directie van je bedrijf, maar ook van de – in ons geval – 10.000 schoonmakers die ermee moeten werken. Bij die mensen op de werkvloer moet het tussen de oren zitten. Zij zijn de specialisten. Je zult dat echt samen moeten oppakken.”
Wij merken dat circulariteit een rol speelt in aanbestedingen, juist specifiek in de zorgomgeving – Marc Verweij, Hago Zorg
Yvette Watson is benieuwd hoe de schoonmaakbedrijven omspringen met de werkwagens? In hoeverre worden die aan het eind van hun leven gerecycled. “Bij CSU zijn die steeds vaker van bamboe en van gerecycled kunststof”, vertelt Ruud van Swieten. Bij Asito komen de werkwagens terug en mensen van de sociale werkplaats halen ze uit elkaar en kijken of ze er weer bruikbare dingen mee kunnen maken. “Dit is overigens wel een belangrijk punt”, merkt Sander Haas. “De klant wil steeds vaker mooie wagens, die er fraai uitzien, bijvoorbeeld met foto’s erop. In hoeverre is dat duurzaam?”
Problemen met afvalinzameling
Afvalinzameling blijkt een heikel punt in de praktijk, vertellen de aanwezigen. Vooral het feit dat het per gemeente anders geregeld is, zorgt voor een hoop problemen en onduidelijkheid, merkt Pieter Grootjes op. “Misschien is het zelfs beter om afval niet meer aan de voorkant te scheiden, maar alles op een hoop te gooien om het vervolgens daarna te sorteren. Daardoor wordt het proces in mijn ogen een stuk efficiënter”, denkt Ronald Boesjes.
Bredere inzet van personeel
Het breder inzetten van mensen kan volgens Ruud van Swieten een rol spelen bij de zoektocht naar circulariteit. “In de schoonmaak wordt veel gebruikgemaakt van kleine contracten, schoonmakers werken een paar uur om vervolgens ergens anders weer aan de slag te gaan, soms zelfs voor een ander bedrijf. Geef ze bredere taken en meer werkzaamheden. Daardoor breng je het aantal voertuigbewegingen terug en kun je de medewerker meer uren geven.” Dat blijkt ook bij D&B The Facility Group een speerpunt, vertelt Elmer Engel. “Dat is de uitdaging. Hoe combineer je op een locatie de catering, beveiliging, de schoonmaak, geef je je medewerkers voldoende uren en zorg je voor een realistische werkdruk.”
Wij willen een facility host creëren, dat is veel meer dan een schoonmaker alleen – Sander Haas, Asito
Het breder inzetten van de schoonmaker is volgens de aanwezigen een belangrijke manier om de zichtbaarheid in een gebouw te vergroten. “Wij willen een facility host creëren, dat is veel meer dan een schoonmaker alleen”, vindt Sander Haas. “De zichtbaarheid blijft een probleem, merkt Pieter Grootjes. “Het is ook een taak van de opdrachtgever dat iedereen die in een gebouw werkt ook echt gezien én gewaardeerd wordt. HR-afdelingen moeten daar in mijn ogen nog meer op inspringen.”
Respect voor schoonmaker
Meer respect en waardering voor de schoonmaker is absoluut nodig, vindt Ruud van Swieten. “De lonen in de schoonmaak liggen relatief hoog in vergelijking met andere branches, iemand achter de kassa bij de Albert Heijn verdient minder, maar krijgt meer respect. Dat blijft een heikel punt.” Bij Atir zijn ze benieuwd hoe dat probleem aangepakt kan worden. Volgens de aanwezigen heeft het invoeren van dagschoonmaak al wel de nodige effecten gehad. “Mensen worden niet meer weggestopt in de vroege ochtend of in de avond. Ze lopen wat dat betreft niet meer in hun eentje anoniem door een pand”, vertelt Sander Haas. Volgens Ronald Boesjes ligt een deel van de oplossing ook in het bieden van fulltime banen. “Misschien moet je ook partijen buiten onze branche opzoeken om dit voor elkaar te krijgen. De krapte die op de arbeidsmarkt gaat ontstaan komende jaren, biedt wat dat betreft in mijn ogen echt mogelijkheden.”
Stap naar de toekomst
Circulariteit is een breed begrip, zo blijkt ook uit de rondetafeldiscussie en de vele voorbeelden die voorbijkomen. De schoonmaakbranche staat komende tijd voor grote uitdagingen om de stappen naar de toekomst te zetten. Tijdens de bijeenkomst bleek dat er al flink wordt ingezet op het vergroenen van de dienstverlening, maar dat er bij een deel van de opdrachtgevers nog wel een knop omgezet moet worden. Wat dat betreft was het initiatief van Atir een goede manier om de stand van zaken in de markt helder te krijgen. We zijn met z’n allen aardig op weg, de neuzen staan in de juiste richting, maar er is nog volop werk aan de winkel…
Lees ook:
Adviseurs Atir ontvangen diploma strategisch schoonmaakadviseur
Initial en Hago Rail Services pakken Golden Service Awards
