Vanaf 11 mei mogen de Nederlandse basisscholen hun deuren weer (gedeeltelijk) openzetten. RIVM-baas Jaap van Dissel haastte zich om tijdens de aankondiging van de heropening op te merken dat de scholen wel binnen de hygiënische maatregelen moeten opereren. Maar wat houdt dat in? Hoe zorg je voor een schone, hygiënische school? En: hoe houd je dat zo? Een aantal praktische tips om mee aan de slag te gaan.
Algemene maatregelen
Ten eerste is het natuurlijk van groot belang om de algemene maatregelen van het RIVM te volgen die gelden om verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Een opfrissertje:
- Houd 1,5 meter afstand van anderen
- Was je handen regelmatig met water en zeep
- Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog
- Gebruik papieren zakdoekjes
- Schud geen handen
- Blijf thuis als je verkouden bent of koorts hebt
Basisscholen schoonmaken is een vak apart
Maar daarmee garandeer je nog geen hygiënische en veilige basisschool. Het schoonmaken van basisscholen is namelijk een vak apart, zo concludeerde Service Management al eerder. Het schoonmaken van scholen is onder meer vanwege de afwijkende omstandigheden en diversiteit aan te reinigen ruimten lastig. Dat naast het feit dat volgens de GGD de meeste basisscholen een achterstand hebben als het gaat om gestructureerde schoonmaak.
Specifieke uitdagingen op gebied van schoonmaak
Het primair onderwijs kent haar eigen uitdagingen op het gebied van schoonmaak en hygiëne. Zo bleek uit onderzoek van Essity dat toiletten vaak zodanig vies zijn, dat het klachten regent. Het is zelfs zo erg, dat kinderen proberen de toiletten te vermijden en liever hun plas zolang mogelijk ophouden. Daar komt bij dat kinderen hun handen te vaak niet goed (kunnen) wassen.
Verder vergen de vloeren in basisscholen extra aandacht. Enerzijds doordat er een stuk meer vuil naar binnen wordt gelopen, bijvoorbeeld door een zandbak op de speelplaats. Anderzijds is vloeronderhoud extra belangrijk omdat kinderen in de onderbouw nog vaak op grond spelen. Ook stoffige en vieze klaslokalen zijn een veelvoorkomend probleem.
Begin met een schoonmaakschema
Aan de basis van een schone school staat een schoonmaakschema, stelt de GGD. In de whitepaper Gezond op School van brancheorganisatie OSB wordt uitgelegd wat er in zo’n schoonmaakschema moet staan: Wie doet wat, wanneer en hoe? Zo staat van elk gebouw en van elke ruimte beschreven wat (ramen, vloeren, speelgoed, vergaderruimten, lesboeken) op welke manier (droog, nat, stofwissen, stofzuigen, met of zonder reinigingsmiddelen) wordt schoongemaakt. Maar ook hoe vaak: dagelijks, een paar keer per week, elke maand of alleen in vakanties. En door wie? Wat doen de leraren en leerlingen en wat doet de schoonmaker? Belangrijk is natuurlijk wel om je ook daadwerkelijk aan dit schema te houden. OSB heeft ook een protocol gemaakt om te kunnen schoonmaken volgens de nieuwe regels. Zie voor alle protocollen over de 1,5 meter-economie de website van OSB.
Het schoonmaken van scholen is onder meer vanwege de afwijkende omstandigheden en diversiteit aan te reinigen ruimten lastig
Algemene aandachtspunten voor schoonmaak
Belangrijke algemene aandachtspunten (niet corona-specifiek) om niet te vergeten in het schoonmaakschema zijn:
- Looproutes
- Vloeren onder tafels
- Ventilatieroosters
- Maandelijks de knutselwerkjes wegdoen (ivm stof)
- Planten stof- en schimmelvrij houden
Kritische contactpunten in kaart brengen
Maar ook daarmee ben je er nog niet, helemaal niet in het huidige corona-tijdperk. Volgens de Handleiding voor hygiëne op scholen van de NVZ vereist een goede hygiëne naast het regelmatig wassen van handen, het in kaart brengen van de kritische contactpunten. Om deze vervolgens te reinigen en wanneer nodig, te desinfecteren. Want let op: desinfectie heeft geen enkele zin als er niet eerst goed is schoongemaakt en het continu desinfecteren van complete schoolgebouwen is al helemaal zinloos.
Dit betekent dat er vooral gelet moet worden op oppervlakken en objecten die vaak in contact komen met de handen van leerlingen, leraren, ouders en medewerkers. Belangrijk is dat het juiste reinigingsmiddel juist wordt toegepast en dat deze contactpunten regelmatig worden gereinigd. Voor grote oppervlakken kan de inzet van schoonmaakmachines veel tijd besparen, stelt de NVZ.
LEES TIP: Schoonmaak nu en na corona: “Beter een goede reiniging dan een halve desinfectie”
Voorbeelden van kritische contactpunten op school
Geen idee wat de kritische contactpunten op jouw basisschool zijn?
Denk in elk geval hieraan:
- Stoelen
- Tafels en bureaus
- Deurklinken (van bijvoorbeeld klaslokalen, kasten, de toiletten)
- Dispensers (van bijvoorbeeld zeep, handdoekjes en wcpapier)
- Toiletten
- Computers met toebehoren (denk aan toetsenbord, muis, knopjes, koptelefoons)
- Speelgoed, spelletjes en knutselspullen
- Lichtschakelaars
- Telefoons
- Puntenslijpers
- Kranen
- Gym toestellen
RIVM hygiënenormen
RIVM heeft in 2016 hygiënenormen opgesteld voor het goed schoonmaken in basisscholen. Vooral de richtlijnen wat betreft desinfectie in schoolgebouwen zijn goed om nog even te herhalen. Een overzicht:
- Desinfecteer alleen met middelen die zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb)
- Huishoudchoor (bleekwater) mag niet worden gebruikt om te desinfecteren. Het product is instabiel en niet toegestaan als desinfectiemiddel
- Nogmaals: desinfecteer alleen als er éérst is schoongemaakt. Desinfecterende middelen werken onvoldoende als iets nog vuil is
- Volg altijd de gebruiksaanwijzingen van het desinfectiemiddel op
- Laat wat gedesinfecteerd is goed drogen aan de lucht
- Draag bij het desinfecteren altijd handschoenen van nitril of latex die voldoen aan de NEN Nederlandse norm over informatiebeveiliging in de zorg normen en was de handen na afloop met water en zeep
LEES OOK: Handhygiëne: alles over handen wassen én drogen
Schoonmaakkwaliteit controleren
Het is belangrijk om met elkaar (basisschool en schoonmaakbedrijf) goed af te spreken wanneer iets schoon is. Voor esthetische aspecten, zoals een beetje stof bovenop een kast of in de gang, is het misschien minder belangrijk om strikte afspraken te maken. Voor bijvoorbeeld het sanitair is het wel verstandig om strengere normen af spreken.
Wat technisch gezien wel of niet schoon is, daar zijn algemeen geldende normen voor. Het is dan ook een goed idee om regelmatig kwaliteitscontroles (zoals de VSR-DKS) uit te laten voeren. Zoals de GGD zegt: “Strenge controles op het schoonmaakbedrijf heeft niets te maken met wantrouwen”. Een schone school is gewoon belangrijk. Helemaal nu.
Strenge controle op het schoonmaakbedrijf heeft niets te maken met wantrouwen
VSR heeft een indicatief meetsysteem speciaal voor het primair onderwijs (impo) ontwikkeld. Met dit systeem wordt op eenvoudige wijze gecontroleerd of de technische schoonmaakkwaliteit, zoals omschreven op de schoonmaakkaart, wordt nagekomen. De controle resulteert in een voldoende of een onvoldoende.
Schoon gedrag van schoolgebruikers stimuleren
De schoonmaak op school kan nog zo goed in orde zijn, maar als de gebruikers (leerlingen én leraren) zich niet ‘schoon’ gedragen, dan is er haast geen beginnen aan. De rol van opvoeder en begeleider die ouders thuis hebben, heeft de leerkracht op school. Samen met ouders spelen leerkrachten een belangrijke rol in de vorming van het kind. Het kan dus zeker een goed idee zijn om de leerlingen het één en ander bij te brengen over schoon gedrag en toilethygiëne. Niet iedereen is het daar trouwens mee eens, want uit onderzoek van Essity blijkt dat een groot deel van de leraren vindt dat het de taak van de ouders is om hun kinderen te leren om hygiënisch naar het toilet te gaan.
Basisregels over schoon(maak) hanteren
Of het nu een kwestie is van opvoeding of niet, belangrijk is wel om in elk geval drie ‘schoon’ regels voor de kinderen te hanteren. Aandacht vragen voor voeten vegen, de wc netjes achterlaten en samen opruimen is heel normaal.
‘Schoon’ regels voor leerlingen:
- Handen wassen nadat je naar de WC bent geweest of geknutseld hebt, en voordat je gaat eten of drinken
- Ruim je eigen rommel op, gooi niets op de grond
- Voeten vegen als je binnenkomt
LEES OOK: Ouders en leraren oneens over opvoeding toilethygiëne
Lesprogramma’s over hygiëne voor gedragsbeïnvloeding
Als je verder wilt gaan dan alleen een paar basisregels, dan kun je leerlingen gaan voorlichten over schoonmaak en hygiëne. Bijvoorbeeld door een lesprogramma hierover te implementeren of door gedragsbeïnvloeding in zetten. Zo heeft Gom Onderwijs een 1-2-3-Schoon concept. Michel van den Berg, business unit directeur van Gom Onderwijs, vertelde daarover: “In de lagere groepen draaien wij een interactieve film met Claire, een animatiefiguur die de kinderen uitleg geeft over bijvoorbeeld handen wassen en de regels voor een toiletbezoek. Ze stelt ook haar Gom-collega voor, die in levende lijve in de klas aanwezig is. De kinderen maken zo kennis met onze collega die, vaak buiten schooltijd, hun school schoonmaakt. Ook licht ze toe waarom we dingen op een bepaalde manier doen en wat wij willen dat zij doen. Dan merk je echt dat kinderen bewuster worden en dat het werkt.”
Aandacht vragen voor voeten vegen, de wc netjes achterlaten en samen opruimen is heel normaal
Ook de leraren zelf kunnen regelmatig spelenderwijs aandacht besteden aan schoon gedrag en zo de leerlingen inzicht geven in oorzaak en gevolg. Bijvoorbeeld door tijdens een kring een prentenboekje voor te lezen over een schoon-onderwerp.
En als laatste: blijf communiceren!
En als laatste: communicatie is uitermate belangrijk voor een schone school. En dat geldt voor alle kanten: communiceer tussen schoolleiding, leraren, ouders én schoonmaakbedrijf. Dus als schoolleiding zijnde: onderstreep jullie intentie om de schoon school en hygiënisch te houden richting de ouders en communiceer in heldere taal over het schoonmaakbeleid. Hoe staat het daarmee? Wat doen jullie allemaal? Wat zijn do’s en dont’s voor ouders en kinderen?
LEESTIP: Schoonmaak op school: blijf bij de les!
Communiceer ook goed met de leraren. Enerzijds omdat zij vaak beter weten wat er in de praktijk gebeurt en zien wat goed en fout gaat. Door te communiceren kan daar beter en sneller op worden ingegrepen. Zorg er ook voor dat de leraren goed op de hoogte zijn van gemaakte afspraken. Zodat ze duidelijk weten wat er van hen verwacht wordt en wat zij kunnen verwachten van het schoonmaakbedrijf en de schoolleiding.
En natuurlijk niet te vergeten: de communicatie tussen schoonmaakbedrijf en school. Daarbij gaat het niet alleen om continue wederzijdse afstemming, maar ook om de gezamenlijke dialoog. Een schone school is immers een samenspel en een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Meer weten over het coronavirus, de laatste ontwikkelingen en de gevolgen voor de schoonmaakbranche? In ons Dossier Coronavirus vind je alle berichten die Service Management heeft gepubliceerd omtrent het coronavirus
Volg Service Management op LinkedIn
Geef een reactie